De taal van de ziel

‘Op het platteland heerst nog steeds een taboe op mentale problemen.’, stelt antropologe Anne- Goaitske Breteler. En er is ook onvoldoende toegang tot taal om te spreken over het gevoelsleven. Zo zou er in het Fries volgens Breteler bijna geen woorden zijn die emoties of psychisch lijden uitdrukken. Behalve vage begrippen als ‘met het hoofd op de loop zijn’. In het tijdschrift Vrij Nederland (jan 2024) schreef zij: ‘Deze gebrekkige taal geeft wel aan dat er weinig over gepraat werd, en dat dat nog steeds moeilijk is.’.

Voor psychiaters is de uitspraak ‘met het hoofd op de loop zijn’ misschien vaag omdat het te meerduidig of te poëtisch is en zich moeilijk laat vertalen in de gangbare indicatoren voor psychisch lijden. Voor geestelijk verzorgers (life counselors) is zo’n uitspraak juist helemaal niet vaag. Poëzie, literatuur, kunst en muziek zijn allemaal vormen waarin we onze binnenwereld kunnen uitdrukken. En zelfs in het zwijgen kunnen we iets uitdrukken.

De ander kunnen verstaan, dat is niet altijd makkelijk. Zeker als het gaat om dat wat jou ten diepste beweegt, over dat wat zich niet zomaar laat uitdrukken. Zoals psychisch lijden. Daarom maken we in onze ontmoetingen met clienten niet alleen gebruik van spreektaal maar ook van beeldtaal, lichaamstaal en muziek.

Vastgelopen in je verhaal.

Bij onze cliënten zien we regelmatig dat ze zijn vastgelopen in het verhaal dat ze over zichzelf vertellen. Het is dan een heel eenzijdig verhaal geworden. Bijvoorbeeld heel medisch of heel rationeel. Wij stimuleren cliënten dan om wat ‘meerstemmiger’ te worden. Te experimenteren met andere verhalen over wie ze zijn en wat ze meegemaakt hebben. Dat doen we bijvoorbeeld aan de hand van werkvormen die de verbeelding prikkelen en het onderbewuste. En dat geeft ruimte, biedt nieuwe perspectieven en brengt wat vastgelopen is weer in beweging.