Persoonlijke groei na impactvolle momenten, hoe werkt dat?

door Jos Nierop

Het leven loopt vaak anders dan we hadden gepland. Impactvolle momenten en het bijkomende lijden zijn onvermijdelijk. Een scheiding, geldzorgen, een auto-ongeluk, ongewenste kinderloosheid, een conflict op het werk, een ziekte… Op zo’n moment toont het leven haar onvoorspelbare aard. Na een impactvol moment hebben we veerkracht nodig, wat vraagt om het vinden van betekenis. Hierover schreef de bekende filosoof Nietzsche: “He who has a why to live can bear almost any how.” De vraag ‘waarom is mij dit overkomen?’ is een levensvraag. In onze zoektocht naar een antwoord is er veel ruimte voor persoonlijke groei.

Er is meer in het leven dan geluk

In de filosofie vinden we grofweg twee wegen naar het goede leven. De eerste is het nastreven van geluk (hedonia) en de tweede het nastreven van betekenis (eudaimonia). De positieve psychologie is de wetenschappelijke studie die zich richt op het goede leven. De vele duizenden studies (waaronder deze van Huta & Ryan) laten zien: geluk is veelal kortstondig, terwijl betekenis ons gevoel van voldoening op de lange termijn kan verhogen. Kortom: er is meer in het leven dan geluk. Het is goed om dat te onthouden wanneer je getroffen wordt door tegenslagen. Ze kunnen ons iets leren over wie we zijn en wat belangrijk voor ons is. Hoe onwelkom ook, impactvolle momenten dragen vaak bij aan onze persoonlijke groei.

Posttraumatische groei

Richard Tedeschi en Lawrence Calhoun van de University of North Carolina definiëren posttraumatische groei als ‘positieve verandering die plaatsvindt als gevolg van de worsteling met bijzonder uitdagende levenscrises’ (bron). De onderzoekers ontdekten dat lijden mensen kan helpen om op een fundamentele en positieve (diepgaande) wijze te veranderen. Ze kwamen tot vijf manieren van persoonlijke groei tijdens of na een crisis:

1. Hechtere relaties
2. Het ontdekken van nieuwe wegen, doelen en prioriteiten
3. Meer innerlijke kracht
4. Een verdieping van het spirituele leven; meer aandacht voor levensvragen
5. Een nieuwe waardering voor het leven

Het is paradoxaal, dat pijn en lijden kunnen zorgen voor voldoening en betekenis. Toch zijn het vaak de impactvolle momenten die ervoor kunnen zorgen dat we het leven echt leren waarderen. Een belangrijke voorwaarde voor posttraumatische groei is, zo blijkt uit onderzoek, ‘zelfbeschouwing’: nadenken en praten over wat de zin van deze pijnlijke gebeurtenissen is. Zo kunnen we zelf ontdekken hoe de gebeurtenissen passen in het bredere mozaïek van ons leven.

Op zoek naar betekenis en persoonlijke groei na of tijdens een impactvol moment

Wanneer je een gevoel hebt bij het waarom of waartoe van jouw situatie, dan kun je die makkelijker dragen. Aangezien de impactvolle momenten (ik richt me in dit artikel op ‘negatieve’ impactvolle momenten) in eerste instantie zinloos lijken, en misschien ook zijn, kost het tijd om iets van betekenis te vinden. De ervaring kan in eerste instantie zorgen voor gevoelens van cynisme en wanhoop. De vier pijlers van betekenis uit het boek ‘De kracht van betekenis’ van Smith kunnen ons steunen tijdens dit proces.

Erbij horen (1)

Het voelt betekenisvol wanneer we onze ervaring kunnen delen met iemand die zich erin kan herkennen; iemand met dezelfde ervaring dus. Een verlies kan intens pijnlijk zijn, maar wanneer we dat verlies kunnen delen met anderen, geeft dat troost.

Een goed voorbeeld hiervan is het wereldwijde initiatief The Dinner Party. Twintigers en dertigers die iemand hebben verloren komen hier thuis samen om te dineren en te praten over hun ervaring.

Een doel hebben (2)

Een impactvol moment kan je leven in een geheel ander perspectief plaatsen. Je kunt een andere kijk ontwikkelen op wat er voor jou werkelijk toe doet.

Soms is het mogelijk om na het lijden andere mensen te gaan helpen die nu hetzelfde leed ervaren. Of je kunt je inzetten voor het voorkomen van deze vorm van lijden, door je in te zetten voor een bepaalde maatschappelijke vooruitgang.

Verhalen vertellen (3)

Om impactvolle momenten te kunnen verwerken, moeten we hierover praten. Door woorden te geven aan onze ervaring, kunnen we een waarom ontdekken. De ervaring wordt begrijpelijker, krijgt betekenis. Bij i mindLife kun je met een zingevingsprofessional in gesprek gaan, die als een professionele vriend met jou op zoek gaat naar acceptatie en betekenis. We richten ons op werkend Nederland, aangezien impactvolle momenten iedere werknemer kunnen treffen. Iedereen verdient dan passende begeleiding.

Transcendentie (4)

Tot slot draagt de ervaring van transcendentie ook bij aan het gevoel van betekenis. Een groot verlies kan ertoe lijden dat we ons meer bewust worden van de vluchtigheid, afhankelijkheid en kwetsbaarheid van alles om ons heen. Bij sommigen leidt dit tot een gevoel van verbondenheid met het grotere geheel. Meer hierover lees je in ons artikel over transcendentie.

Conclusie

Nietzsche schreef: ‘Dat wat me niet doodt, maakt me sterker’. Impactvolle momenten zijn uitdagend, maar onthoudt: je bent niet de enige en je bent niet alleen. Deze momenten maken het leven tot wat het is en ze zijn onvermijdelijke ervaringen op ons pad naar een betekenisvol leven.

Heb jij iets heftigs meegemaakt en wil je hier met een life counselor over in gesprek gaan, zodat je de betekenis ervan kunt onderzoeken? Je werkgever kan je hier aanmelden. Na de aanmelding nemen we vrijblijvend contact met je op.

Bron: Smith, E. E. (2017). De kracht van betekenis. Ten Have